październik 2023 r.
Z wizytą u Jaśnie Oświeconego Starosty Łosickiego Marcina Leśnowolskiego
W tym roku mija 430 lat od śmierci starosty łosickiego Marcina Leśnowolskiego (zmarł w roku 1593). Miał on dla Polinowa niemałe zasługi. Jego to wolą ówczesny właściciel Polinowa Jakub Zębocki piastował stanowisko podstarościego łosickiego, czyli zarządzał w jego imieniu całym łosickim starostwem.
Dodatkowo, w 1588 r., za zgodą króla Zygmunta III Wazy Jakub Zębocki objął ważne stanowisko łosickiego wójta. Dokument z Metryki Koronnej podkreśla, że Zębocki był polecany królowi właśnie przez starostę łosickiego Marcina Leśnowolskiego z Obór. Dożywocie zostało rozszerzone na żonę Zębockiego, Annę Woleńską.
W okresie lokacji miast wójt był to dziedziczny urzędnik, stojący na czele miasta lokowanego na prawie niemieckim. Był on lennikiem pana miasta, w przypadku Łosic króla, zobowiązanym do konnej służby wojskowej. Zasiadał w ławie miejskiej i miał prawo posiadania jatek. Miał liczne dochodowe przywileje, między innymi: 1/6 czynszów, 1/3 kar sądownych, liczne parcele w mieście, a także uposażenie gruntowe, czyli wójtostwo.
W Łosicach w połowie XVII w. wójtostwo uposażone było w 4 włóki wolne. Zapewne o te włóki chodzi w rejestrze poborowym z roku 1580, który mówi o 4 włókach ziemskich w Łosicach.
Marcin Leśnowolski oprócz zapewnienia Zębockiemu funkcji podstarosty i łosickiego wójta czynił go również często swoim prawnym pełnomocnikiema. Na przykład w roku 1589 starosta ustanowił swojego wasala pełnomocnikiem w sprawach i rozprawach o dług z Wodyńskim, podczaszym ziemi drohickiej. Sprawa była sądzona przed sądem starościńskim grodzkim krakowskim i odesłana do urzędu grodzkiego drohickiego.
Z okazji okrągłej, 430-tej rocznicy śmierci Marcina Leśnowolskiego udaliśmy się do samego Krakowa, aby pokłonić się panu staroście.
Jego okazały pomnik nagrobny znajduje się w Bazylice Mariackiej w Krakowie, w nawie południowej (prawej), w Kaplicy św. Walentego.
Odbyliśmy również mszę świętą po łacinie w jego intencji.
Kilka słów o osobie pana starosty:
Marcin Leśnowolski herbu Pierzchała (Roch) - zmarł 17 stycznia 1593 roku w Piotrkowie Trybunalskim podczas marszałkowania na trybunale. Był synem kasztelana warszawskiego Jakuba i Doroty ze Skulskich.
Od r. 1562 studiował na Akademii Krakowskiej, a następnie w Bolonii, podróżował do Rzymu, Neapolu, Padwy. Od ok. 1577 współpracownik Jana Zamoyskiego, w 1587 poseł do Szwecji w sprawie wyboru na tron polski Zygmunta III Wazy, przypłynął wraz z Zygmuntem z Kalmaru i towarzyszył mu aż do Krakowa, zaś opis swej podróży do Szwecji wydał drukiem w Krakowie (1588).
Przez długie lata był bliskim doradcą króla. Marszałek Trybunału Koronnego, związany ze stronnictwem katolickim, zwolennik działalności jezuitów, od 1582 prefekt Bractwa Miłosierdzia Św. Łukasza w Warszawie. W 1587 roku podpisał reces, sankcjonujący wybór Zygmunta III Wazy. W r. 1583 brał udział w uroczystościach z okazji ślubu Jana Zamoyskiego z Gryzeldą Batorówną. Dzierżył urząd kasztelana podlaskiego w latach 1581-1593, był także starostą zatorskim (w 1588 roku) oraz łosickim. Żonaty z Anną Oborską, miał z nią synów Pawła i Marcina oraz córkę Annę.
Oraz kilka słów o jego nagrobku:
W 1593 wdowa Anna Oborska z Kuflewa ufundowała w Bazylice Mariackiej nagrobek renesansowy z piaskowca, czerwonego marmuru i alabastru. Forma nagrobka to trójdzielna konstrukcja architektoniczna flankowana kolumnami i zamknięta od góry rozbudowanym zwieńczeniem.
W niszy pośrodku umieszczono rzeźbioną postać zmarłego (silnie wzorowana na pomniku nagrobnym Zygmunta Starego) w pozycji sansowinowskiej. Figurę zwróconą w stronę ołtarza przedstawiono z zamkniętymi oczami, rzeźba przedstawiona została w formie leżącego rycerza w zbroi płytowej, ze złamanym buzdyganem i modlitewnikiem w dłoniach, nad postacią w osi tondo z wyobrażeniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Całość zamykają u podstawy rozbudowane panoplia, w żagielkach natomiast personifikacje Sprawiedliwości i Męstwa. Zwieńczenie kompozycji nad belkowaniem prezentuje triadę cnót kardynalnych Wiary, Nadziei i Miłości. Boki domykają posągi wyobrażenia Umiarkowania i Roztropności. Program heraldyczny reprezentuje kartusz ze znakami Roch, Prawdzic, Rogala i Junosza. Stanowiska zmarłego można rozszyfrowywać z napisu M.L.C.P.L.Z.S (Martinus Leśniowolski Castellanus Podlachiae Legatus a Respublica in Sveciam Zator).
Vivat Martinus Leśniowolski Castellanus Podlachiae!
Requiescat in pace
